In mijn dagelijkse praktijk zie ik veel mensen die zijn vastgelopen na kanker. Hun klachten zijn divers. Denk bijvoorbeeld aan problemen met energieniveau, mentale klachten, loopbaantwijfels, relationele klachten of vragen over hoe ze hun leven verder willen vormgeven. In deze blogs vertel ik je er graag meer over, deel ik tips en inzichten. Hopelijk kan ik je ermee inspireren!
Kun jij voelen?
Misschien lees je het kopje hierboven en denk je bij jezelf ‘wat een rare vraag’. Ik hoop dat dat het geval is, want dat zou betekenen dat jij je lijf kunt voelen.
Maar het is een vraag waar veel cliënten twijfelend op antwoorden. Of ze hebben geen idee óf ze überhaupt iets voelen. Vaak hoor ik ‘ik weet dat ik me boos/verdrietig etc. zou moeten voelen, maar ik voelt niets’. En alleen die omschrijving is al wonderlijk. Want daaruit blijkt dat ze het gevoel benaderen vanuit hun verstand. Ze zeggen niet voor niets ‘ik wéét dat..’.
Verstand versus gevoel
Best opmerkelijk toch? En het komt ontzettend veel voor. Niet alleen als je kanker hebt (gehad) overigens. De hele maatschappij draait om het hoofd. We moeten presteren, analyseren, beter zijn dat de ander, dingen kunnen dóen en daar ook goed in zijn. We zitten continue in ons hoofd. Maar we bestaan als mens uit veel meer dan alleen onze hersenen.
Wist je dat een groot gedeelte van onze zenuwen niet van ons hoofd naar ons lijf lopen, maar juist van ons lijf (onze organen) naar onze hersenen. Bijzonder hè?! Dat betekent dat onze organen vaak allerlei signalen aan onze hersenen geven. Als het goed is kun je dat ‘signaleren’. Je voelt!
Maar velen van ons zijn dat verleert. Dat komt dus deels doordat we in een maatschappij leven die vooral het hoofd heel belangrijk vindt. En het gevoel wat minder. Of het wordt voor ‘zweverig’ uitgemaakt. Terwijl dat gevoel een belangrijke rol speelt voor je gezondheid!
Wat zijn dan die gevoelens
Iets wat iedereen kent: je darmen die onrustig zijn en (een beetje) knorren en rommelen in een situatie die je spannend vindt. Of je voelt warmte opstijgen naar je hoofd als die collega weer eens een vervelende opmerking maakt. Of je voelt je hartslag in je keel en je ademhaling versnellen wanneer je van je manager nog even wat extra taken erbij krijgt die je in korte tijd moet doen.
Allemaal signalen van het lichaam. En die kunnen dan weer emoties oproepen. Boosheid, frustratie, verdriet enzovoort. Dat soort ‘vervelende’ emoties voelen we liever niet. De meesten van ons proberen dat gedeeltelijk (of volledig) te vermijden. We drukken het weg en gaan door. We kunnen het ons niet permitteren om boos uit te vallen tegen die collega. Of we durven op het werk niet aan te geven dat die extra taken eigenlijk ‘too much’ zijn en we nemen ze er dus maar bij.
Lichamelijke klachten
Wanneer we signalen van ons lichaam negeren, gaat ons lijf op den duur harder schreeuwen. ‘Hé, ik gaf je al een signaal maar je doet er niets mee. Nu ga ik dus harder schreeuwen!’ Je krijgt spierspanning in je nek en schouders, dat veroorzaakt regelmatig hoofdpijn. Of je hebt structureel darmklachten. Of een hoge bloeddruk. Of continue een opgejaagd gevoel. Voorbeelden van het lichaam dat harder probeert te signaleren in de hoop dat jij het opmerkt. Dat je stopt met wat je aan het doen bent. Dat je luistert. Dat je VOELT.
Het risico van niet voelen
Als je dat soort signalen lange tijd negeert en dan heb ik het niet over een paar weken maar eerder maanden, loop je het risico dat je lichaam op de ‘delete’ knop drukt. Een burn-out als gevolg. Je hebt geen energie, je kunt je nergens toe zetten en je bent ‘op’. Je lichaam moet herstellen en opladen.
Dat je ‘op’ bent is niet gek. Je lichaam heeft lang in overlevingsmodus gestaan en langdurig stress ervaren. Als je langdurig stress ervaart worden er veel hormonen in je lichaam aangemaakt. Normaalgesproken worden die weer afgebroken, maar bij langdurig stress is dat niet zo. Zie het maar als zo’n grote sinaasappelpers die in de supermarkten staan. Op een bepaald moment is dat flesje vol met jus, maar als de knop om te persen naar beneden gedrukt blijft, loop het flesje over met jus.
Zo is het ook met die stresshormonen (adrenaline en cortisol). Het teveel daarvan, wordt opgeslagen in je lichaam. En dat merk je door: hoge bloeddruk, lage weerstand, weinig energie, hoge hartslag, snelle en oppervlakkige ademhaling, hoofdpijn, spierspanning, darmklachten enzovoort.
Het goede nieuws is dat je hier iets aan kunt doen. Je moet je lichaam als het ware helpen om weer te leren ontspannen. En daarvoor is het ook belangrijk dat je weer leert voelen. Dat je opmerkt wat je voelt. Misschien iets minder in je hoofd en wat meer in je lichaam.
Leren voelen
Als je lang in een stresssituatie hebt gezeten, kan het echter lastig zijn om weer te gaan voelen. Je zenuwstelsel heeft lang in overlevingsmodus gestaan. In die modus was het helemaal niet handig om te voelen. Bovendien wordt het gevoel uitgeschakeld door het lichaam (dit gaat supersnel en onbewust) om te zorgen dat als jij gewond raakt, je geen of in ieder geval minder pijn ervaart. Je vermogen om te voelen wordt dus letterlijk even lam gelegd. Alleen, als het grote gevaar geweken is, je je behandelingstraject hebt afgerond bijvoorbeeld, kan het voor het lichaam dus lastig zijn om ‘ineens’ weer wél te gaan voelen.
Wat kun je doen
Leren voelen begint simpel. Leg gewoon maar eens je hand op je buik. Kun je opmerken dat die buik op en neer gaat, tegelijk met je ademhaling.
Kun je voelen dat je voeten op de grond rusten wanneer je in je stoel zit. Voel je je billen op de stoel en je rug tegen de rugleuning?
Beelden helpen ook heel goed om je gevoel weer ‘aan’ te zetten. Ga maar eens op internet (of pinterest) naar afbeeldingen kijken. Van de natuur, van kunst, foto’s van fotografen etc. En probeer dan op te merken wat het in je lijf doet als je naar zo’n afbeelding kijkt. De ene zul je vrolijk vinden, je voelt misschien een bepaalde vrolijkheid opkomen. Of je vindt een afbeelding deprimeren om naar te kijken en dat merk je doordat je wilt wegkijken of doordat je een drukkend gevoel op je borst voelt opkomen.
Wat ook fijn is om te doen is yoga. Van yoga is wetenschappelijk bewezen dat het helpt bij stress- en angstgevoelens en de effecten zijn indrukwekkend. (verlaagde ademhaling, lagere bloeddruk, vermindering van pijnklachten, betere doorbloeding, betere weerstand, meer energie, betere slaap etc.)
Maar een andere vorm van sport is ook goed natuurlijk. Vooral als je na het inspannen van de spieren, ze daarna ook kunt óntspannen. Juist door bewust eerst je spieren aan te spannen (en die spanning te voelen), kun je ze daarna ontspannen en vooral ook opmerken wat het verschil is in je lichaam.
Hiernaast kun je natuurlijk ook een beetje extra hulp inschakelen door een lichaamsgerichte vorm van therapie of begeleiding te kiezen. Het belangrijkste is dat je kiest wat bij je past. Waar jij je prettig bij vóelt 😉